ISTORIJAT ZRENJANINSKOG ZANATSTVA
Dolaskom Habsburške monarhije na teritoriju Bečkereka, zanatstvo počinje da se ubrzano razvija. Sa vojskom stižu nove vrste zanatlija, formiraju se prvi cehovi i grad počinje da liči na uređeno i sve bolje mesto za život. Zahvaljujući publikacijama Milana Đukanova i Rajke Grubić, nastavljamo putovanje kroz istorijat zrenjaninskog (bečkerečkog i petrovgradskog) zanatstva.
Dolaskom Habsburške monarhije na teritoriju Bečkereka, zanatstvo počinje da se ubrzano razvija. Sa vojskom stižu nove vrste zanatlija, formiraju se prvi cehovi i grad počinje da liči na uređeno i sve bolje mesto za život.
Zahvaljujući publikacijama Milana Đukanova i Rajke Grubić, nastavljamo putovanje kroz istorijat zrenjaninskog (bečkerečkog i petrovgradskog) zanatstva.
U prvom delu bilo je reči o prvim zanatlijama, koji su uglavnom bili kujundžije.
U ovom drugom delu, biće reči o prvim decenijama razvoja zanatstva pod krunom Habsburgovaca, koji preuzimaju teritoriju i vlast nakon proterivanja Turaka. Treba reći još samo ovo: posle proterivanja Turaka, Bečkerek je opustošen, osiromašen a u varoši postoji stotinak kuća sa manje od 800 stanovnika.
STIŽU NOVE ZANATLIJE
Prvi guverner Banata, čuveni grof Mersi, prvo popunjava nenaseljeni prostor: planski se naseljavaju Nemci, Mađari, Španci, Italijani a sami se naseljavaju Rumuni i Srbi. Stižu i nove zanatlije, dotada nepoznate na ovim prostorima. Sa vojskom stižu ciglari, tesari, kovači ali stižu i građanske zanatlije, šeširdžije, uljari… U prvoj polovina XIII veka nastala je i prva manufaktura – svilara. U prvoj polovini XVIII veka osniva se i Pivara, koja je kroz različite transformacije, organizacione i vlasničke, postojala sve do prvih godina 21. veka, kad joj je, posle više od dva veka rada, sudbina zapečaćena lošom privatizacijom, stečajem i, na kraju, bankrotom.
Zanatlije i njihovi cehovi
Već sredinom XVIII veka osnivaju se cehovi. To su privatne organizacije, koje su kao cilj imale da štite poslovne i lične interese ceha, da razvijaju zanat, da ga usavršavaju, daju dobar primer poslovanja. Nisu imale prinudni nego obavezni karakter. Sva pitanja koja je u cehu trebalo regulisati, prava i dužnosti, regulisana su privilegijama. Originalna privilegija čuvana je u specijalnom kovčegu, zvanom „lađa“. Cehovi su imali svoj barjak, koji je bio pravo malo umetničko remek delo, a na njemu se nalazila slika sveca zaštitnika tog ceha. Između 1746. i 1773. godine, u Bečkereku je radilo 116 srpskih zanatlija, piše etnolog Rajka Grubić. Bilo je svećara, puškara, berberina, ćurčija, kasapina, suvačara… A logično je da se broj zanatlija u to vreme poklapa sa potrebama stanovništva, pa je najviše bilo ćurčija, odnosno zanatlija koji su šili odevne predmete od kože. Stanovništvo se sporo ali konstantno uvećava, varoš počinje da dobija konture grada a ubrzani napredak počinje u drugoj polovini XVIII veka čuvenom poveljom Marije Terezije.
Ali, o tome u našoj sledećoj priči.
