ZANATSTVO POSLE DRUGOG SVETSKOG RATA
Nakon I svetskog rata, tadašnji Veliki Bečkerek doživeo je veliku promenu: nestala je Habsburška monarhija pod kojom je grad bio više od dva veka a Bečkerek je ušao u sastav nove države Kraljevine Jugoslavije. I Drugi svetski rat doneće velike promene.
Rat je sam po sebi za zanatstvo u našem gradu bio poguban ali posle rata stiže i promena društvenog uređenja
Kao što je već bilo reči u prethodnom delu priče o razvoju zanatstva i preduzetništva u našem gradu, niko nije mogao ni da sluti šta rat sa sobom nosi i šta sve stanovništvo pa i zanatlije, čeka nakon njegovog okončanja.
Nakon I svetskog rata, tadašnji Veliki Bečkerek doživeo je veliku promenu: nestala je Habsburška monarhija pod kojom je grad bio više od dva veka a Bečkerek je ušao u sastav nove države Kraljevine Jugoslavije.
I Drugi svetski rat doneće velike promene.
Jedva preživeli rat
Prema podacima kojima raspolaže istoričar Milan Đukanov, zanatstvo u gradu je teško stradalo u ratu: jedan broj zanatlija je izgubio život, a sam rat značio je oskudicu, siromaštvo, nedostatak sirovina… Na kraju rata, broj zanatlija manji za 38 odsto.
Stiže i promena društvenog uređenja. Osnovna intencija nove vlasti je – podruštvljavanje.
Privatne zanatlije suočavaju se sa nepremostivim preprekama u svom poslovanju, pa veliki broj zatvara radnje i prelazi u novoosnovane zanatske zadruge.
Osnivaju se društvene zadruge „Krznar“, „Staklorezac“, „Obućar“…
Političke direktive, kako piše Đukanov, tumačene su u različitim sredinama – različito. U Zrenjaninu – dosledno. Privatne zanatlije polako nestaju. U drugom gradovima, vlasti su malo fleksibilnije pa i zrenjaninske zanatlije odlaze u druge sredine da tamo rade i privređuju.
Privatnici se organizuju
Udruženje samostalnih zanatlija osnovano je u Zrenjaninu 1966. godine. Prema sastavu Upravnog odbora može se videti koji su zanati preživeli: obućarski, časovničarski, frizerski, krojački, tašnerski, pekarski, kamenorezački…
A za neverovati je da su teme na kojima se raspravljalo u zanatlijskim krugovima tada gotovo identične današnjim: poreska politika, doprinosi na zarade zaposlenih, poslovne knjige, izdavanje računa…
Udruženje samostalnih zanatlija funkcionisalo je kao takvo do 1988. godine. Uspelo je da obeleži stogodišnjicu organizovanog zanatstva u Zrenjaninu, odnosno obeležen je datum stupanja na snagu Obrtnog zakona 1. oktobra 1884. godine.
Kako se menja privredni sistem države tako transformaciju doživljavaju i asocijacije. U jednom momentu, 1986. godine doneta je odluka da Udruženje postane Udruženje samostalnih privrednika i to za opštine Zrenjanin, Nova Crnja, Žitište i Sečanj.
Ali o tome u nastavku.
